Inwazja Rosji na Ukrainę, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r., trwa już ponad miesiąc. Naturalnie następstwa działań wojennych odczuwają nie tylko kraje sąsiadujące jak Polska, ale także odległe państwa, które m.in. importowały z terenów Ukrainy np. stal czy inne surowce.

Nie sposób zaprzeczyć, że trwająca sytuacja w sposób bezpośredni oddziałuje także na realizację umów – w szczególności umów o roboty budowlane w Polsce.

Zakłócenie dotąd dobrze działających łańcuchów dostaw i ubytek pracowników pochodzenia ukraińskiego to ogromny problem i przedsiębiorcy już zastanawiają się czy obecna sytuacja wojenna może zwalniać ich jako wykonawców z odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie postanowień umownych wskutek działania siły wyższej.

Pomimo, iż Kodeks cywilny w swoich postanowieniach odwołuje się do pojęcia „siły wyższej” nie znajdziemy w nim jej definicji ustawowej.

W orzecznictwie zwraca się uwagę, że w aby uznać zdarzenie za mające charakter siły wyższej musi ono posiadać następujące cechy: musi pozostawać niezależne od woli podmiotów, musi być niemożliwe do przewidzenia, oraz niemożliwe do zapobieżenia.  Zbrojna agresji Rosji na Ukrainę takie cechy z całą pewnością posiada, zatem nie można wykluczyć sytuacji w której wojna na terytorium Ukrainy, z uwagi na bezpośredni wpływ na realizację umowy o roboty budowlane, będzie mogła zostać potraktowana właśnie jako „siła wyższa”. 

Należy jednak pamiętać, że niezbędne jest przy powołaniu się na siłę wyższą wykazanie związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy wystąpieniem siły wyższej, a niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem konkretnych zobowiązań umownych. Zatem aby wykonawca mógł skutecznie powołać się na trwającą wojnę jako zdarzenie o charakterze siły wyższej wyłączające jego odpowiedzialność za niewykonanie umowy lub uzasadniające roszczenie o zmianę umowy, niezbędne będzie wykazanie przez niego że działania wojenne, które mają miejsce na terenie Ukrainy mają bezpośredni wpływ na prawidłową realizację jego zobowiązań wynikających z umowy.

Zanim jednak przedsiębiorca powoła się na siłę wyższą konieczna będzie analiza umowy w celu ustalenia istnienia odpowiednich klauzul umownych. Zgodnie bowiem z zasadą swobody umów, zawarcie takich postanowień w umowie jest uzależnione wyłącznie od woli stron.

Nie wiesz, czy możesz powołać się na klauzulę siły wyższej? Zapraszamy do kontaktu!